Zakończyły się 5. Targi Konserwacji i Restauracji Zabytków oraz Ochrony, Wyposażenia Archiwów, Muzeów i Bibliotek Dziedzictwo, które trwały w Warszawie od 7 do 9 października. Szeroka paleta produktów i usług prezentowanych przez wystawców z Polski i zagranicy pokazała, jak ważne we współczesnej ochronie dziedzictwa są nowe technologie. Wydarzeniu towarzyszyło ponad 20 specjalistycznych prelekcji oraz sesji tematycznych, poświęconych najnowszym trendom oraz dokonaniom w dziedzinie ochrony, jak i konserwacji zabytków i zbiorów.

Targi Dziedzictwo to najważniejsze w Polsce spotkanie profesjonalistów działających na rzecz ochrony dorobku narodowego. Oficjalnego otwarcia targów i przecięcia wstęgi dokonali: Tadeusz Deszkiewicz, doradca prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; Jego Ekscelencja Najprzewielebniejszy Abel, Prawosławny Arcybiskup Lubelski i Chełmski; Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Jakub Lewicki oraz Izabela Stelmańska, zastępca Dyrektora Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego.

Podczas inauguracji Jego Ekscelencja Najprzewielebniejszy Abel, Prawosławny Arcybiskup Lubelski i Chełmski otrzymał nagrodę Grand Prix, w podziękowaniu za zaangażowanie w Ogólnopolskie Dni Konserwatorskie, Targi Dziedzictwo oraz osobisty wkład w ratowania dziedzictwa sakralnego w Polsce.

Nowoczesne technologie w służbie konserwacji i digitalizacji

Wysokim zainteresowaniem odwiedzających tegoroczne targi cieszyły się nowości technologiczne z zakresu digitalizacji zbiorów. Nasza oferta obejmuje skanery do książek, skanery automatyczne do księgozbiorów oraz skanery wielkoformatowe. Urządzenia są przeznaczone dla bibliotek, archiwów, muzeów i innych instytucji, które mają w swoich zbiorach materiały papierowe oraz chcą przekonwertować je do postaci cyfrowej – mówił Grzegorz Dzięcioł z firmy Digital Document Professionals.

Osoby poszukujące nowych narzędzi do pracowni konserwatorskich czy laboratoriów z zaciekawieniem przyglądały się wysokiej jakości cyfrowym mikroskopom 3D. Te urządzenia umożliwiają wykonanie skanów dzieł sztuki czy przedmiotów z ponad 250-krontym przybliżeniem – mówi Emilien Leonhardt z firmy Hirox. Ponadto tworzą bardzo dokładny obraz powierzchni w 3D i pozwalają na jego bardzo szczegółową analizę.

Zainteresowaniem cieszyły się także wysoce zaawansowane metody konserwacji obiektów zabytkowych m.in. z wykorzystaniem akceleratorów elektronowych. Wykorzystanie technologii jądrowych w usuwaniu substancji szkodliwych jest niezwykle skuteczne. W trakcie takiego procesu nie powstają bowiem żadne związki toksyczne – tłumaczył Krzysztof Krukowski z Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie.

Skuteczne zabezpieczenia

Tegoroczne Targi Dziedzictwo stanowiły również okazję do zapoznania się z najnowszą ofertą producentów specjalistycznych rozwiązań dla muzeów, archiwów i bibliotek. Zaprezentowano m.in. nowoczesne gabloty wystawiennicze, systemy regałowe czy opakowań do przechowania zbiorów i dokumentów. Czy to królewskie guziki, mapy, plany, zabytkowe tkaniny czy stroje historyczne, wszystko wymaga odpowiedniego zabezpieczenia. Opakowania przechowujące najcenniejsze zbiory wykonujemy nie tylko z płaskich arkuszy papieru, ale nawet z poliestru – tłumaczy Piotr Tyrna z firmy Beskid. W ofercie wystawców można było znaleźć także najnowszej generacji urządzenia alarmowe, systemy monitoringu wizyjnego oraz pożarowego, a także innowacyjne urządzenia gaśnicze. Dużo uwagi zostało poświęcone ochronie przeciwpożarowej obiektów zabytkowych i muzealnych. Specjaliści z Komendy Głównej Straży Pożarnej przedstawili nie tylko metody zabezpieczeń, ale opowiedzieli także o szczegółach skutecznych akcji przeciwpożarowych w obiektach zabytkowych.

Wymiana myśli i doświadczeń

Wydarzeniu towarzyszyły Ogólnopolskie Dni Konserwatorskie i sesje poświęcone ochronie zbiorów muzealnych, archiwalnych i bibliotecznych, w ramach których eksperci z organizacji branżowych, urzędów administracji państwowej oraz ośrodków akademickich prowadzili szereg dyskusji i wykładów. Dyskutowana była rola samorządów i organizacji pozarządowych w procesie ochrony dóbr kultury. Mówiono o problemach drewnianej architektury sakralnej w Polsce prezentując przykłady odrestaurowania prawosławnych cerkwi we wschodnich województwach. Dyskutowano także o najważniejszych problemach konserwatora archeologicznego i badaniach na inwestycjach drogowych.

Estetyka z poszanowaniem dziedzictwa

Wiele uwagi poświęcono poprawie estetyki polskich miast wraz z poszanowaniem dziedzictwa historycznego. Narodowy Instytut Dziedzictwa podczas specjalnego panelu przedstawił prowadzoną kampanię społeczną pod hasłem: „Krajobraz mojego miasta”, która dotyczy ochrony historycznej przestrzeni, opanowania chaosu reklamowego, oświetlenia w mieście, estetyki i użyteczności miejskich placów czy zieleni w mieście. Targi podczas, których zgromadziła się spora grupa osób zajmujących się profesjonalnie ochroną dziedzictwa są najlepszym elementem związanym z budowaniem tego typu kampanii – powiedział Mariusz Czuba, zastępca dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Kluczowa współpraca dla dziedzictwa historycznego

Dużym zainteresowaniem cieszył się specjalny panel zorganizowany przez Stowarzyszeniem Architektów Polskich. Zaprezentowaliśmy tematykę współpracy architekta praktyka z konserwatorem urzędowym. Omawiano konkretne przypadki studiów konserwatorskich bądź projektów i planów rewitalizacji. Chcemy pokazać jak ta bardzo istotna i niezbędna współpraca odbywa się w praktyce – mówiła Anna Marta Urbańska, pełnomocnik Zarządu Głównego Stowarzyszenia Architektów Polskich ds. Dziedzictwa historycznego. 

Bezpieczeństwo zagrożonych dóbr kultury

Omawiano także zagadnienia dotyczące prewencji i profilaktyki w zwalczaniu przestępczości oraz terroryzmu wobec dóbr kultury. Ważna w tym zakresie jest idea Błękitnej Tarczy, która powstała w 1996 roku po doświadczeniach wojny w b. Jugosławii. Jest to szeroki międzynarodowy program odnoszący się do pogotowia pomocy i doradztwa na rzecz zagrożonego dziedzictwa kulturowego – mówił Krzysztof Sałaciński, Prezes Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy. Zaprezentowano idee i zasady ewakuacji  zbiorów z muzeów czy obiektów zabytkowych, związane z tym formy i metody szkoleń personelu. Przedstawiono przykłady budowy podziemnego repozytorium do przechowywania ksiąg i akt archiwalnych w Holandii, konstrukcji podziemnej biblioteki w Chicago czy akcji przeniesienia 1 mln. egzemplarzy cennych starodruków do nieczynnej kopalni soli w Wielkiej Brytanii.

Minimum ingerencji, maksimum zachowania

Program merytoryczny wydarzenia obejmował także prezentacje najnowocześniejszych technik konserwacji archiwaliów, cennych księgozbiorów, zabytkowych fotografii oraz unikalnych czasopism. Następuje maksimum zachowania i minimum ingerencji. Widzimy zmianę metod konserwacji i pracy konserwatora w instytucjach posiadających książki i archiwa – mówiła Ewa Potrzebnicka zastępca dyrektora Biblioteki Narodowej ds. ochrony i udostępniania zbiorów. Uwagę archiwistów oraz bibliotekarzy przyciągnęły także panele poświęcone najnowszym rozwiązaniom ewidencyjnym i inwentaryzacyjnym, w tym sytemu ZoSIA.

Innowacje w konserwacji

Odbyły się także prelekcje poświęcone innowacjom. Dużym zainteresowaniem cieszyła się prezentacja zorganizowana w dniu 150. urodzin Marii Skłodowskiej-Curie, w trakcie której przedstawiono – dotychczas szerzej nieznane – radiacyjne metody konserwacji zabytków opracowane przez polską noblistkę.

Tematyczne wystawy

Na tegorocznych Targach Dziedzictwo nie zabrakło także tematycznych wystaw. W tym roku pokazano m.in. zdjęcia zabytkowych rezydencji, które przedstawiły polsko - niemieckie projekty konserwacyjne. Totalizator Sportowy przybliżył historię oraz plany modernizacji terenów oraz zabudowań toru wyścigów konnych na Służewcu. Zaprezentowano także wyniki prac modernizacyjnych i rekonstrukcyjnych w Twierdzy w Srebrnej Górze. Natomiast szerokie portfolio prac konserwatorskich zostało pokazane przez obchodzący w tym roku 70-lecie Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Z kolei Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego zaprezentował zdjęcia zabytkowych mazowieckich skansenów.

Organizatorzy

Gospodarzem imprezy była firma MT Targi Polska wraz z Partnerami: Polskim Komitetem Błękitnej Tarczy, Stowarzyszeniem Starożytników, Stowarzyszeniem Konserwatorów Zabytków, Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Stowarzyszeniem Architektów Polskich, Narodowym Instytutem Dziedzictwa oraz firmą Archaios.

Prestiżowi partnerzy

Wydarzenie zostało objęte patronatem honorowym: Adama Struzika - marszałka województwa mazowieckiego, dr. Wojciecha Woźniaka - Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, dr. Tomasza Makowskiego - dyrektora Biblioteki Narodowej, generała brygadiera. Leszka Suskiego - komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju, ks. bp. Michała Janochy - biskupa pomocniczego Archidiecezji Warszawskiej, przewodniczącego Rady ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Konferencji Episkopatu Polski, Jego Eminencji Wielce Błogosławionego Sawy - prawosławnego Metropolity Warszawskiego i całej Polski. Patronat nad Ogólnopolskimi Dniami Konserwatorskimi sprawują: dr hab. Magdalena Gawin - podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków oraz prof. dr. hab. Jakub Lewicki - Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.